Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy wzbudza wiele niepokoju i wątpliwości. Kwestia ta dotyczy każdego przedsiębiorcy – zarówno będącego pracodawcą, jak i prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Nie wszyscy właściciele firm wiedzą jednak dokładnie, co kontroluje Inspekcja Pracy. Warto zatem z tym tematem zapoznać się bliżej, by później nie być zaskoczonym.
PIP jest organem kontroli i nadzoru, którego głównym celem jest sprawdzanie przestrzegania prawa pracy, w tym zasad BHP. Konieczne będzie zatem przygotowanie dokumentacji odnośnie badań lekarskich, obejmujących wszystkich pracowników, oraz ważności przeszkolenia całego personelu (włącznie z właścicielem) w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Inspektor oceni również ryzyko związane z zawodem, a także sprawdzi, czy na terenie zakładu pracy dochodzi do jakichkolwiek wypadków lub zdarzeń, mających wpływ na zdrowie lub życie zatrudnionych. Trzeba zatem udostępnić każde pomieszczenie (również sanitarno-higieniczne), a także stanowiska pracy, obiekty, sprzęty, maszyny, które zostaną dokładnie skontrolowane pod kątem zgodności z przepisami. Kontroler prawdopodobnie zajrzy również do całej dokumentacji technicznej, rozmaitych zestawień, wyników analiz i pomiarów związanych np. z produkcją.
Kolejna kwestia to pełna dokumentacja wszystkich zatrudnionych osób. Poza wspomnianymi badaniami lekarskimi i szkoleniem BHP, trzeba także wykazać wszelkie zaświadczenia dopuszczające do wykonywania pracy na danym stanowisku, a także akta osobowe, umowy o pracę, zasady, na jakich zostały zawarte i wszelkie inne formalności dotyczące stosunku pracy. Inspektorzy sprawdzą zatem, czy każda osoba, będąca pracownikiem zakładu, jest w nim zatrudniona legalnie. Może również dojść do skontrolowania ewidencji osób, których praca przebiega w tzw. trudnych warunkach. Ponadto właściciel firmy musi wykazać, że jego pracownicy otrzymują wynagrodzenie w ustalonej w umowie wysokości i terminie. Brak przestrzegania tych zasad grozi poważnymi konsekwencjami prawnymi. Pod uwagę będzie brany również fakt, w jaki sposób pracodawca ustala wysokość pensji osób zatrudnionych oraz na jakiej podstawie odbywają się ewentualne potrącenia finansowe.
Czas pracy to następna rzecz, o której trzeba wspomnieć mówiąc o tym, co kontroluje inspekcja pracy. Każda zatrudniona osoba powinna mieć bowiem ustalony i zawarty w dokumentacji czas wykonywania obowiązków służbowych. Inspektora zainteresują zwłaszcza kwestie wywołujące z reguł najwięcej problemów, konfliktów i nadużyć. Są to m.in. nadgodziny czy praca w święta i weekendy. Pracodawca musi wskazać, ile wynosi okres odpoczynku pomiędzy kolejnymi godzinami pracy oraz czy jest on adekwatny do wysiłku pracownika i charakteru wykonywanego zawodu. Tu przy okazji pojawia się inna, istotna sprawa, o której warto pamiętać – PIP sprawdza również, czy pracodawca działa przepisowo odnośnie urlopów swoich podwładnych. Głównymi wątpliwościami jest najczęściej długość jego trwania – inspektor skontroluje więc, czy właściciel firmy w prawidłowy sposób oblicza ilość dni wolnych (płatnych), które przysługują poszczególnym pracownikom. Pod uwagę będzie brany także plan urlopów w danym zakładzie pracy.
Sprawą, o której z pewnością nie zapomni inspekcja pracy, jest temat zatrudniania kobiet, które spodziewają się dziecka, właśnie urodziły lub są matkami karmiącymi. Prawo pracy daje w tej kwestii szereg przywilejów, których przestrzeganie jest obowiązkiem każdego pracodawcy. Państwowa Inspekcja Pracy skontroluje zatem te zagadnienia, sprawdzając skrupulatnie choćby prawidłowości w zakresie urlopów macierzyńskich, wychowawczych lub zwolnień lekarskich kobiet w ciąży. Szczególnie ważną kwestią jest ponadto zatrudnianie osób, które nie ukończyły jeszcze osiemnastego roku życia. To, co kontroluje inspekcja pracy w tym zakresie, to głównie odpowiednie przeszkolenie i przygotowanie osób niepełnoletnich do pracy, a także system wynagrodzeń, wymiaru pracy oraz zasady przyznawania im dni wolnych i urlopów. Inspektor zajmie się również warunkami pracy w przypadku zatrudnienia osób z niepełnosprawnością.
Wymienione zagadnienia to kwestie, które najczęściej sprawdza inspekcja pracy. Każdy pracodawca ma obowiązek stworzenia odpowiednich warunków do takiej kontroli oraz udostępnienia wszystkich wymaganych dokumentów, materiałów, pomieszczeń, obiektów czy maszyn. Inspekcja może odbyć się dowolnego dnia, bez wcześniejszego uprzedzania o niej właściciela danej firmy. W trakcie jej trwania może odbyć się przesłuchanie pracowników i pracodawcy.
